باقیمانده آنتی بیوتیک ها در فراورده های غذایی
آنتی بیوتیک چیست؟
آنتی بیوتیک ها اساساً نوعی مواد ضد میکروبی هستند که محصول متابولیسم ثانویه میکروارگانیسم ها می باشند که در غلظت های پایین قادر به تخریب باکتری ها یا ممانعت از رشد آنها از طریق تاثیر بر عناصر ساختمانی یا متابولیکی مورد نیاز برای زندگی آنها هستند.
برخی از انواع آنتی بیوتیک ها نیز می توانند به صورت جدی مضر باشند و حتی میکروب های مفید بدن که فلور میکروارگانیسم طبیعی دستگاه گوارش می باشند و در هضم و جذب مواد غذایی و در تولید برخی ویتامین ها مانندK , B بسیار موثر اند را نابود کنند و گاهی باعث بروز حساسیت در برخی از افراد شوند.
کاربرد آنتی بیوتیک ها
تجویز آنتی بیوتیک از یکسو جهت درمان بیماری ها در دام، طیور و آبزیان و جلوگیری از تلفات و تحمیل خسارت اقتصادی به پرورش دهندگان و از سوی دیگر برای کنترل و پیشگیری از انتقال بیماری های مشترک از راه مصرف مواد غذایی به انسان اجتناب ناپذیر است. تجویز هر نوع دارو و واکسن در انواع دام ها، پرندگان و آبزیان پرورشی می بایست صرفاً طبق دستور دامپزشک و به میزان مناسب پس از معاینه بالینی و بازرسی لاشه در صورت تلفات بر حسب تشخیص نوع بیماری ها و شرایط موجود مانند سن و وزن و نتایج آزمایش های پارا کلینیکی در صورت نیاز انجام شود.
چرا نگران باقیمانده آنتی بیوتیک ها در مواد غذایی هستیم؟
اگر آنتی بیوتیک ها به شیر و گوشت و تخم مرغ وارد شود می تواند در انسان ایجاد آلرژی کند و در دراز مدت، سبب بروز باکتری های پاتوژن (بیماریزا) مقاوم شوند که امروزه به یک نگرانی مهم تبدیل شده است. این پدیده باعث بروز عارضه ای به نام مقاومت آنتی بیوتیکی می شود که در چنین شرایطی میکروبهای بیماریزا در بدن انسان در برابر آنتی بیوتیک مقاوم شده و لذا در مواقع بروز بیماریهای باکتریایی، آنتی بیوتیکهای رایج قادر به درمان فرد بیمار نخواهد بود.
درخصوص مقاومت آنتی بیوتیکی نیز باید گفت که مهمترین علت مقاومت به آنتی بیوتیک ها، استفاده از آنتی بیوتیک های مشابه انسانی و مصرف طولانی مدت در غذای دام و طیور است. انتقال مقاومت آنتی بیوتیکی به انسان از طریق زنجیره غذایی صورت می گیرد که طی آن ژن های مقاوم به آنتی بیوتیک، از فلور میکروبی دام و طیور به پاتوژن های انسانی منتقل می شود که این امر باعث شده که با گذشت زمان در درمان بیماری های عفونی در انسان، آنتی بیوتیک ها عملکرد ضعیف تری داشته باشند.
از طرفی، آنتی بیوتیک ها برخی از باکتریهای مفید روده انسان را از بین برده و موجب اختلالات گوارشی در انسان می شود. همچنین می تواند در دراز مدت عوارضی مانند افزایش میزان ناباروری، نقایص مادرزادی، انواع سرطان ها، آسیب های کبدی و کلیوی و .... ایجاد کند. با وجود اثرات مفید این داروها در درمان بیماری های دام و طیور و کنترل بیماری های مشترک انسان و دام که می تواند از راه مصرف مواد غذایی به انسان منتقل شود، اثرات سوء مصرف این داروها نیز ممکن است باعث ایجاد عوارض زیان باری در دام ها و انسان شود. بعضی از این آنتی بیوتیک ها در عضلات، پوست، کبد، کلیه ها و بافت چربی باقـی می مانند و باقیمانده دارویی گفته می شوند. در ذیل به برخی از این عوارض اشاره شده است
توصیه به دامداران و مرغداران برای جلوگیری از این مشکل
1- تجویز دارو فقطً توسط نسخه دامپزشکان
2- استفاده از واکسن و بالا بردن سطح بهداشت در واحد های پرورشی در
3- حذف نمونه های آلوده با نظر دامپزشکان
4- ارسال دام و طیور به کشتار گاه بعد از دوره ی منع مصرف
توصیه در جهت مصرف گوشت دام و طیور
مصرف کنندگان گرامی برای اطمینان بیشتر در خصوص از بین بردن آنتی بیوتیک ها در گوشت دام و طیور به نکات زیر توجه کنید:
آنتی بیوتیک در برابر حرارت طبخ نسبتاً مقاوم است. بهتر است که گوشت به ویژه مرغ را به صورت آبپز مصرف کرد. چون مقداری از آنتی بیوتیک از بافت گوشت جدا و وارد آب گوشت می شود در این حال از مصرف آب گوشت مرغ خودداری شود.